Автокөлік алаяқтары: олар да оңдырмай алдайды

Соңғы кездері автокөлікті алып-сату мен жалға беру саласында алаяқтық жиіледі

Алаяқтың аты – алаяқ. «Мені алдай алмас» дейтін тәжірибелі адамдардың өзін сазға отырғызып кетудің небір схемаларын ойлап табады олар. Ендеше ЦентрКредит Банкімен бірге алақтардың қалай алдайтынын анықтап, олардан қорғану жолдарын қарастырайық.

«Срочно сатам»: жалған құжаттар схемасы

Алматылық бір әйел бала-шағасын тасу үшін жүрілген көлік қарастыра келе 5,5 миллион теңгеге 2018 жылғы Toyota Camry тапқан. Бағасы нарықтан төмен. Сатушы «тез сатуым керек, басқа қалаға срочно көшіп жатырмыз» деп қояды.

Көлікті көруге келгенде алаяқ көліктің техникалық құжаты мен жеке куәлігін көрсеткен. Құжаттар шын сияқты, нөмірлері дәл келіп тұр. Көліктің жағдайы да мінсіз. Әйел көлікті алатын болып, сатушыға келіскен ақшаны түгел аударған. Бір апта өтпей жатып бұл көліктің ұрланғаны, құжаттарының бәрі жалған екені анықталады. Әлгі әйел ақыры ақшасыз, көліксіз қалды.

Схеманың мәні:

• алаяқтар жоғары сапалы жалған құжаттар жасайды;
• бағалары әдейі нарықтан 20-30% төмен қойылады;
• сатушы «срочно» деген сөздермен сізді сатып алуға асықтырады;
• ақшаны алғаннан кейін жоқ болады. Сатып алушы ақшасыз, «қисық» құжаттармен жалғыз қалады.

Виртуалды аренда: жоқ мәшинені жалға беру

27 жастағы Дәурен каршеринг қосымшасы арқылы демалыс күндеріне арнап көлікті жалға алмақ болған. Бірақ әлеуметтік желіде алдынан шыққан 50% жеңілдікпен «премиум-көлікті жалға беру» деген жарнамаға сеніп қалған. Әлгі жердің администраторы жарқыраған мықты көліктердің суреттерін көрсетіп, көзі жайнап кеткен Дәурен BMW X5 көлігін үш күнге жалға алу үшін алдын ала төлем ретінде 80 000 теңге төлеп тастапты. Ақшаны аудара салысымен әлгілердің телефон нөмірі жоқ боп кетті.

Бұл схемасының белгілері:

• премиум көліктердің бағасы тым төмен болады;
• келісімшарт жасалмай тұрып алдын ала төлем талап етеді;
• мессенджерлер арқылы сөйлеседі, кеңсесі болмайды;
• тез арада төлей қойыңыз деп бастырмалайды.

Бір көлікті бірнеше адамға сату

Тағы бір күрделі схема – бір автокөлікті бір мезетте бірнеше адамға сату. Алаяқтар көлікті жалға, немесе ұзақ мерзімге «тест-драйвқа» алады да, оны сатуға қояды.

Шымкенттік Бақытжан осындай схеманың құрбаны болды.Ол 4,2 миллион теңгеге сатылып тұрған Hyundai Tucson көлігінің хабарламасын көріп, сатушымен кездескен. Сатушы құжаттарды көрсетті, механиктің тексеруіне мүмкіндік берді. Тексеру сәтті өткен соң Бақытжан ақшасын аударып, көлікті алады. Алайда бір айдан кейін бұған полиция келеді – бұл автокөлік жалға алынған болып шықты, тура осылай тағы бірнеше адамды алдаған әлгі «сатушы» ұшты-күйлі жоқ боп кеткен.

Интернеттегі жалған салондар

Алаяқтар неше түрлі көлікке толып тұрған автосалонның сайтын жасап қояды. Бағалары арзандау. Сайтта жалған пікірлер, байланыс нөмірлері, тіпті «салон ішіндегі» виртуалды турлар тұрады.

Схема қалай жасалады:

• автокөліктердің каталогымен кәсіби сайт жасалады;
• бағалары нарықтан 15-25% төмен қойылады;
• «көлікті резервке қою үшін» алдын ала төлем талап етіледі;
• ақша алынғаннан кейін сайт жойылып кетеді.

Автокредитпен алдау

Автокредит рәсімдеумен айналысатын алаяқтар да бар. Олар тіпті кредиттік тарихы нашар адамдарға да «одобрение алып береміз» деген уәде береді, есесіне комиссия сұрайды.

Мәселен, ақтөбелік Марат автокредитпен көмектесетін «кредит брокеріне» 8 миллион теңгелік автокредит алу үшін 150 000 теңге берген. Алайда, ақша алған соң алаяқ жоғалып кетті.

«Автоалаяқтардан» қалай қорғануға болады

Көлік сатып аларда:

• құжаттарды ІІМ базаларында, egov.kz немесе bcc.kz-дегі мемлекеттік қызметтер мобильді қосымшасынан тексеріңіз;
• нотариустың қатысуын талап етіңіз;
• толық төлемді барлық құжаттар рәсімделген соң ғана төлейтін болыңыз;
• VIN-нөмір мен құжаттардың сәйкестігін тексеріңіз;
• бөтен жерде мәміле жасаспаңыз.

Жалға алғанда:

• сенімді компанияларға ғана жүгініңіз;
• жазбаша түрде жалға алу келісімін жасаңыз;
• көлікті көрмей, алдын ала төлем жасамаңыз;
• жалға берушінің лицензиясының бар-жоғын тексеріңіз.

Несие рәсімдегенде:

• делдардарсыз, банктерге тікелей жүгініңіз;
• «кредитті мақұлдау» үшін ақша төлеуден бас тартыңыз;
• несиелеу шарттарын өзіңіз зерттеңіз.

Алаяқтық белгілері:

• бағаның нарықтан едәуір төмен болуы;
• мәміле жасауға асықтыру және қысым жасау;
• құжаттарсыз алдын ала төлем талап ету;
• көп адам жүретін жерде кездесуден бас тарту;
• құжаттарды тексеруге мүмкіндік бермеу.

Егер алаяқтық құрбаны болсаңыз:

1. Бірден полицияға арыз беріңіз.
2. Мәміле мен құжатқа қатысты барлық хаттар мен материалдарды сақтаңыз.
3. Банкіңізге карталарыңыз бойынша күмәнді операциялар туралы хабарлаңыз.
4. Қаржы мониторингіне арыз түсіріп, алаяқтардың есеп шоттарын бұғаттатуды сұраңыз.

Мынаны есте ұстаңыз: шын сатушылар мен жалға берушілер төле деп асықтырмайды, барлық құжаттарды тексеруге келіседі. Кез келген асығыс пен тексеруден қашу байқалса – сақ болыңыз.

Автокөлік мәселесінде абай болыңыз – ірі ақшадан айырылмау үшін тексеруге уақыт бөлгеніңіз жөн. Толығырақ ақпарат BCC Journal-да.

Көрнекі сурет: ЖИ жасаған.

АЛЫП-ҚОСАРЫҢЫЗ БОЛСА, ТАЛҚЫЛАЙТЫН TELEGRAM КАНАЛЫМЫЗ БАР!